Zalipie znów rozkwita! Ruszył 62. konkurs "Malowana Chata"
W piątek w malowniczym Zalipiu rozpoczął się 62. konkurs "Malowana Chata" – wyjątkowe wydarzenie promujące jedyną w swoim rodzaju ludową tradycję malowania domów kwiatowymi motywami. Udział w nim biorą malarki i całe rodziny z kilkunastu wsi Powiśla Dąbrowskiego, gdzie od pokoleń dekoruje się gospodarstwa ręcznie malowanymi wzorami.
Etnograficzny fenomen z Małopolski
Jak podkreśla Urszula Gieroń, etnografka z Muzeum Etnograficznego w Tarnowie, zalipiańskie malowidła to unikat na skalę europejską. Ta żywa i pielęgnowana od pokoleń tradycja przetrwała do dziś i nadal zachwyca swoją formą, skalą i różnorodnością.
– Malatury są przepiękne – mówi jurorka. – Pojawiają się na różnych powierzchniach, a emocje towarzyszące konkursowi są ogromne. Co ważne, uczestniczą w nim zarówno dzieci, jak i seniorki malujące od dziesięcioleci.
Nowoczesność i tradycja w harmonii
Uczestniczki konkursu z powodzeniem łączą tradycyjne techniki malarskie z nowoczesną architekturą. Ozdabiają nie tylko drewniane chaty z bielonymi ścianami, ale także współczesne domy. Całość uzupełniają rozległe, starannie pielęgnowane ogrody kwiatowe, tworząc iście bajkowy krajobraz.
Konkurs o wieloletniej tradycji
Do tegorocznej edycji zgłosiło się około 100 twórczyń ludowych. Konkurs ma na celu podtrzymywanie ludowej tradycji zdobienia ścian oraz dokumentowanie i archiwizowanie tej wyjątkowej twórczości. Jury przez dwa dni odwiedza gospodarstwa, oceniając nowe malatury, jak i te historyczne.
Pod uwagę brane są m.in.:
- kunszt wykonania,
- zgodność z tradycją,
- kompozycja i kolorystyka.
Rozkwit zamiast zaniku
Jak podkreślają jurorzy, choć sztuka ta ma już ponad sto lat, dziś przeżywa renesans. Artystki nie tylko pielęgnują dawne motywy, ale również tworzą nowe – rozwijają techniki malarskie i eksperymentują z formami plastycznymi, zachowując przy tym szacunek dla przeszłości.
Historia "Malowanej Chaty"
Konkurs odbywa się corocznie od 1965 roku, a jego początki sięgają 1948 r. Od 1976 r. organizatorem jest Muzeum Okręgowe w Tarnowie (od 2024 r. przemianowane na Muzeum Ziemi Tarnowskiej) we współpracy z Domem Malarek w Zalipiu.
Korzenie tradycji sięgają końca XIX wieku. Wówczas kobiety zdobiły ściany kuchni wapiennymi plamami zwanymi "packami", tworząc geometryczne wzory. Z czasem ewoluowały one w roślinne motywy kwiatowe, a nawet zoomorficzne, np. ptaki. Wzory te często inspirowano powiślańskim haftem ludowym.
Uroczyste ogłoszenie wyników
Wyniki 62. edycji konkursu zostaną ogłoszone w niedzielę 22 czerwca podczas barwnego festynu w Domu Malarek. Nagrody – zgodnie z tradycją – otrzymają wszyscy uczestnicy. Wydarzeniu towarzyszyć będą:
- warsztaty plastyczne,
- zabawy taneczne,
- atrakcje rodzinne.
Zalipie znane na całym świecie
Choć konkurs ma charakter regionalny, malowane gospodarstwa z Zalipia są znane daleko poza granicami Polski. W 2023 roku ta wyjątkowa tradycja została wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, co jeszcze bardziej podkreśla jej wartość i wyjątkowość.