Rogalin: pałac, dęby i tajemnice, o których nie słyszałeś

Spacer po ogrodach, spotkanie z monumentalnymi dębami czy wejście do sal pełnych dzieł sztuki to tylko część atrakcji, jakie czekają na odwiedzających. Rogalin jest idealnym miejscem zarówno dla miłośników historii, sztuki, jak i przyrody, a jego niezwykła atmosfera sprawia, że trudno oderwać się od spaceru po alejkach parku.

Budowę pałacu w Rogalinie rozpoczął Kazimierz Raczyński w latach 1770‑1776. Obiekt powstał w stylistyce późnobarokowej z elementami klasycystycznymi, a w XIX i na początku XX wieku członkowie rodu wprowadzili zmiany we wnętrzach, przekształcając salę biesiadną na bibliotekę i gromadząc imponującą kolekcję dzieł sztuki. Po II wojnie światowej pałac został przejęty przez władze i w 1948 roku stał się oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. Dziś zespół pałacowo‑parkowy Rogalin jest wpisany na listę Pomników Historii Polski.

Zwiedzanie rozpoczyna się w głównym korpusie pałacu, gdzie można oglądać sale reprezentacyjne oraz prywatne pokoje Raczyńskich. W północnym skrzydle mieści się tzw. Gabinet Londyński Edwarda Bernarda Raczyńskiego, a w galerii malarstwa, obejmującej ponad 250 obrazów, można podziwiać prace takich artystów jak Jan Matejko, Jacek Malczewski, Olga Boznańska czy Leon Wyczółkowski, a także dzieła zagraniczne.

Poza pałacem turyści mogą odwiedzić powozownię, dawniej służącą do przechowywania pojazdów konnych rodziny Raczyńskich, pochodzących z przełomu XIX i XX wieku, a także saneczek dziecięcych z XVIII wieku.

To, co odróżnia Rogalin od wielu innych pałaców, to ogromny park który otacza rezydencję i wchodzi w skład Rogalińskiego Parku Krajobrazowego obejmującego dolinę Warty i liczne starorzecza.

Od zachodniej strony pałacu rozciąga się ogród rokokowy, stanowiący naturalne dopełnienie barokowej koncepcji entre cour et jardin – układu "między dziedzińcem a ogrodem". Parter ozdobiony jest stożkowymi formami strzyżonych tuj, otoczonych szpalerami lip, które pierwotnie kształtowano w kuliste korony. Zachodnią granicę ogrodu wyznacza kopiec zwany Parnasem. To właśnie z jego szczytu niegdyś rozpościerał się widok na nadwarciańskie łąki, dziś przysłonięty przez wysokie drzewa. Obramowanie ogrodu tworzą starannie cięte szpalery grabowe, w których – na wysokości Parnasu – umieszczono owalne gabinety. Całość kompozycji wzbogacają kamienne wazony oraz rokokowe posągi mitologicznych bóstw, dodające całości elegancji i artystycznego charakteru.

Najbardziej znanym elementem są Dęby Rogalińskie, z których trzy najsłynniejsze noszą imiona Lech, Czech i Rus. Spacer alejami wśród tych majestatycznych drzew i stawów pozwala poczuć wyjątkowy klimat miejsca i docenić piękno przyrody, która współgra z architekturą pałacu.

Nieopodal pałacu znajduje się kościół św. Marcelina z mauzoleum Raczyńskich, stylizowanym na wzór rzymskiej świątyni. Budowlę wzniesiono z inicjatywy Edwarda w latach 1817–1820. Na jej frontonie znalazła się inskrypcja DIVO MARCELLINO, stanowiąca hołd dla kuzyna, Marcelego Lubomirskiego, który zginął podczas wojen napoleońskich. Inspiracją dla tej historyzującej realizacji była rzymska świątynia Maison Carrée z I wieku p.n.e., znajdująca się w Nîmes we Francji. Przy konstrukcji wykorzystano wówczas nowoczesne materiały – m.in. żeliwo, z którego odlano bazy i kapitele kolumn, a także fryz zdobiony liśćmi akantu. Wykonano również rzeźby lwów oraz ozdobne antaby drzwiowe. Istnieje przypuszczenie, że elementy te odlewał sam hrabia Raczyński, znany z niezwykłej wszechstronności i artystycznych pasji, korzystając z warsztatów w Rogalinie.

Podziemia mauzoleum zaprojektowano na wzór romantycznej krypty o romańsko-gotyckim wystroju, inspirowanym dawną architekturą włoską, zwłaszcza sycylijską.

To miejsce stało się rodową nekropolią Raczyńskich, w której spoczywa wiele pokoleń tej rodziny. Szczególnie wyróżnia się tu nagrobek Rogera Raczyńskiego, wykonany z białego marmuru i ozdobiony realistyczną, pełnopostaciową rzeźbą autorstwa A. A. Salomona z 1865 roku. W krypcie pochowano również ostatniego męskiego przedstawiciela rodu, Edwarda Bernarda hr. Raczyńskiego – fundatora Fundacji im. Raczyńskich.

Rogalin zachęca również do aktywnego zwiedzania okolicy. Trasy rowerowe i spacerowe w Rogalińskim Parku Krajobrazowym prowadzą nad Wartę, wśród starorzeczy i naturalnych zakątków. Most nad Wartą łączy Mosinę z Rogalinem i daje możliwość zobaczenia panoramy z niżej położonej perspektywy. W pobliżu znajdują się także jezioro Góreckie, kąpieliska nad Gliniankami oraz Wielkopolski Park Narodowy, co pozwala łączyć zwiedzanie historyczne z przyrodniczym relaksem.

Rogalin to miejsce, w którym architektura i przyroda tworzą nierozerwalną całość. Kolekcja dzieł sztuki w pałacu, monumentalne dęby, park, tajemnicze zakamarki i historia rodu Raczyńskich sprawiają, że każdy dzień spędzony w tym miejscu jest pełen wrażeń. Spacer po parku przy zmierzchu nad Wartą, wrażenie rozmiaru dębów i kontakt z historią powodują, że Rogalin zostaje w pamięci na długo.