Zamek Olsztyn – tajemnicze ruiny, duch Maćka Borkowica i legenda o dziecku

Zamek Olsztyn (woj. śląskie) powstał w drugiej połowie XIII wieku, najprawdopodobniej z inicjatywy książąt śląskich. Jego głównym zadaniem była ochrona zachodnich granic Małopolski przed najazdami Czechów i Tatarów. W czasach Kazimierza Wielkiego zamek został przebudowany i wzmocniony, stając się jednym z ważniejszych punktów tzw. "Orlich Gniazd" – systemu warowni wznoszonych na skałach wapiennych Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

Pierwotnie budowla miała charakter grodowo-zamkowy. Składała się z murowanej wieży oraz drewnianych zabudowań otoczonych palisadą. W późniejszym okresie pojawiły się potężne mury obronne, baszty oraz budynki mieszkalne. Wieża ostatecznej obrony, do dziś górująca nad ruinami, służyła jako ostatni punkt oporu w razie oblężenia.

W 1587 roku zamek został zdobyty i spalony przez wojska arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, który próbował przejąć polski tron. W kolejnych wiekach budowla traciła na znaczeniu, a brak funduszy na jej utrzymanie doprowadził do stopniowego popadania w ruinę.

W czasie potopu szwedzkiego, podobnie jak wiele innych polskich zamków, Olsztyn również został splądrowany. Ostatecznie opustoszał na przełomie XVII i XVIII wieku, a jego kamienie zaczęto wykorzystywać jako materiał budowlany w okolicznych wsiach.

Dziś Zamek Olsztyn to ruiny, które urzekają surowym pięknem i niesamowitymi widokami. Z jego wzgórza rozciąga się panorama na całą okolicę – przy dobrej pogodzie widać nawet Jasną Górę w Częstochowie. To miejsce idealne na piesze wędrówki, rodzinne wyprawy i fotograficzne plenery.

Zwiedzający mogą zobaczyć m.in. pozostałości murów obronnych, wieżę cylindryczną, fundamenty zabudowań zamkowych, baszty, a także wejść na punkt widokowy.

• Legenda o duchu – Z ruinami Zamku Olsztyn wiąże się tajemnicza opowieść o duchu, który ponoć ukazuje się nocami wśród murów twierdzy. Według legendy to postać Maćka Borkowica, niegdyś wojewody poznańskiego, znanego z otwartego sprzeciwu wobec polityki króla Kazimierza Wielkiego. Borkowic zawiązał konfederację przeciwko królowi i został wygnany z kraju. Po kilku latach powrócił, by kontynuować spiski, za co został ostatecznie ujęty w Kaliszu. Jego los był tragiczny – zmarł z głodu w lochu pod wieżą olsztyńskiej warowni.
• Płacz dziecka – Jedna z miejscowych legend, oparta na wydarzeniach historycznych, opowiada o dziecięcym płaczu, który rzekomo można usłyszeć w wietrzne wieczory w pobliżu zamku. Historia ta sięga roku 1587, gdy wojska Maksymiliana Habsburga oblegały zamek Olsztyn. W trakcie walk porwano syna burgrabiego Kacpra Karlińskiego, licząc, że ten podda warownię. Austriacy ustawili chłopca na linii ognia, próbując złamać ducha obrońców. Jednak Karliński, wierny przysiędze złożonej królowi, nie ugiął się – sam odpalił lont armatni, mimo świadomości tragicznego finału.Zamek ocalał, lecz wśród poległych znaleziono ciało jego dziecka. Zrozpaczony burgrabia, szukając ukojenia po stracie, wycofał się do pokutnej celi, gdzie poświęcił resztę życia modlitwie. Zmarł na Jasnej Górze, pozostawiając po sobie opowieść o poświęceniu i niezłomności, która przetrwała wieki.
• Kręcono tu filmy – ruiny zamku stanowiły tło dla wielu produkcji filmowych i seriali historycznych. Ich niepowtarzalny klimat świetnie oddaje ducha dawnych epok. Nakręcono tu m.in. sceny do "Hrabiny Cosel", "Rękopis znaleziony w Saragossie" czy "Demony wojny według Goi".

Zamek Olsztyn to doskonały cel weekendowej wycieczki, zwłaszcza dla osób ceniących aktywny wypoczynek i kontakt z historią. W sezonie letnim odbywają się tu liczne wydarzenia, m.in. inscenizacje bitew, koncerty, nocne zwiedzanie z przewodnikiem oraz jarmarki regionalne. Wśród stałych imprez odbywających się w zamku można wyliczyć m.in. "Turniej Rycerski o szablę starosty olsztyńskiego", "Festiwal Disco Dance" czy "Święto Szlaku Orlich Gniazd – JUROMANIA".

Dla turystów przygotowano parking, tablice informacyjne oraz punkty gastronomiczne. W pobliżu znajdują się również szlaki rowerowe, piesze i wspinaczkowe, które umożliwiają dalszą eksplorację Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

Zamek znajduje się w miejscowości Olsztyn koło Częstochowy, około 12 km na południowy wschód od centrum miasta. Najłatwiej dotrzeć tu samochodem DK-46, choć dostępna jest także komunikacja autobusowa z Częstochowy.

Zamek Olsztyn to nie tylko malownicza ruina, ale także skarbnica historii i legend, która wciąż przyciąga swoją aurą tajemnicy. To miejsce, w którym przeszłość łączy się z teraźniejszością, a natura tworzy wyjątkową oprawę dla średniowiecznej architektury. Jeśli planujesz wycieczkę po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, koniecznie wpisz ten zamek na listę miejsc do zobaczenia!