Powodem są zmiany klimatyczne i środowiskowe, którym sprzyja występujący w ostatnich latach wzrost średniej temperatury. “Jeśli temperatura podnosi się powyżej zera, to kleszcze mogą być groźne. Nie ma dzisiaj bezpiecznych miejsc. Wszędzie, gdzie jest zielono, mogą być kleszcze: w miastach, na wsi, w lasach i parkach, nawet na pasach zieleni na drodze, a już na pewno w przydomowych ogródkach” – twierdzi w informacji przekazanej PAP dr inż. Anna Wierzbicka, zoolożka i biolożka, leśniczka z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Na skutek łagodnych zim kleszcze żerują niemal przez cały rok – wystarczy, że temperatura wzrośnie do co najmniej 7 st. C, co od grudnia do lutego zdarza się już dość często. W efekcie liczba zakażeń wzrasta. W 2022 r. w Europie i w Polsce znowu wzrosła liczba przypadków kleszczowego zapalenia mózgu, jak tylko zniesiono obostrzenia związane z pandemią. Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego-PZH w minionym roku zakażeń tych było prawie dwukrotnie więcej, niż w 2019 r. O ile w 2022 r. odnotowano 445 takich infekcji, to w 2019 r. było ich 265.

“Mamy coraz więcej zakażeń oraz obserwujemy większą liczbę ciężkich przypadków. Odnotowujemy pacjentów po zakażeniu wirusem kleszczowego zapalenia mózgu z porażeniami, zapaleniem opon mózgowych, z zaburzeniami oddechowymi, wymagających długotrwałej rehabilitacji, dla których powrót do pełnej sprawności jest praktycznie niemożliwy” – zaznacza prof. Joanna Zajkowska, specjalistka chorób zakaźnych z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Kleszczowe zapalenie mózgu jest ostrą choroba wirusową, którą można się zakazić poprzez ukłucie przez zakażonego kleszcza. Schorzenie prowadzi do trwałych następstw neurologicznych u 35-58 proc. pacjentów, a do zgonu – u 1-4 proc. spośród nich. Często dochodzi do powikłań. U co trzeciej osoby zakażonej mogą wystąpić długotrwałe powikłania tej choroby, takie jak zaburzenia funkcji poznawczych.

Kleszczowe zapalenie mózgu trudno leczyć, ale można zapobiegać tej infekcji poprzez szczepienia ochronne. Zaszczepić można zarówno osoby dorosłe, jak i małe dzieci po pierwszym roku życia. “Często jest to też ten moment w jego życiu, gdy zaczyna chodzić, co oznacza, że jest bardziej narażone na ukłucie przez kleszcza. Dlatego informuję rodziców dzieci oraz młodzieży, że cykl szczepień warto rozpocząć jeszcze zimą, bez względu na to, czy zdecydujemy się na tryb zwykły czy przyspieszony. Dzięki temu dziecko uzyska pełną odporność wraz z nastaniem wiosny” – zwraca uwagę lek. med. Alicja Sapała-Smoczyńska, specjalistka w zakresie pediatrii, kierownik Działu Medycznego ds. Operacyjnych Szpitala Medicover.

Skuteczność szczepionki przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu jest wysoka – określono ją po wieloletnich obserwacjach całej populacji Austrii prowadzonych od 1984 r. Wyliczono, że ponad 90 proc. osób zaszczepionych zostało uodpornionych po drugiej dawce i ponad 97 proc. po trzeciej dawce (co jest podstawowym schematem tych szczepień). Skuteczność rzeczywista szczepionek w zapobieganiu kleszczowemu zapaleniu mózgu wynosiła 99 proc. – bez względu na grupę wiekową, ale pod warunkiem, że szczepienie było przyjmowane w zalecanych trzech dawkach. (PAP)

Przeciętna filiżanka kawy zawiera około 70-150 mg kofeiny. Wcześniej opublikowane badania sugerowały, że wypijanie codziennie 3-5 filiżanek kawy wiąże się z niższym ryzykiem cukrzycy typu 2 i chorób układu krążenia. Jednak w większości były to badania obserwacyjne, w których nie można wiarygodnie ustalić skutków przyczynowych ze względu na inne potencjalnie wpływające czynniki. Trudno też oddzielić jakiekolwiek specyficzne działanie kofeiny od innych związków zawartych w napojach i żywności zawierającej kofeinę.

Aby „odfiltrować” inne czynniki i dowiedzieć się, jaki wpływ ma wyższy poziom kofeiny we krwi na tkankę tłuszczową, długoterminowe ryzyko cukrzycy typu 2 i głównych chorób sercowo-naczyniowych, naukowcy wykorzystali metodę zwaną randomizacją Mendla.

Randomizacja Mendla to technika, która wykorzystuje warianty genetyczne jako wskaźniki zastępcze dla określonego czynnika ryzyka — w tym przypadku poziomu kofeiny we krwi — w celu uzyskania dowodów genetycznych na poparcie określonego wyniku — w tym badaniu wagi (BMI) i ryzyka cukrzycy typu 2.

Zbadano rolę dwóch powszechnie występujących wariantów genetycznych genów CYP1A2 i AHR u prawie 10 tys. osób pochodzenia głównie europejskiego, które brały udział w 6 długoterminowych badaniach. Geny CYP1A2 i AHR są związane z szybkością metabolizmu kofeiny w organizmie.

Osoby z wariantami genetycznymi związanymi z wolniejszym metabolizmem kofeiny piją średnio mniej kawy, ale mają wyższy poziom kofeiny we krwi niż osoby, które metabolizują ją szybko, aby osiągnąć lub utrzymać poziom wymagany do działania pobudzającego.

Wyniki analizy wykazały, że wyższe przewidywane genetycznie poziomy kofeiny we krwi były związane z niższą masą ciała (BMI) i mniejszą ilością tkanki tłuszczowej.

Wyższe przewidywane genetycznie poziomy kofeiny we krwi były również związane z niższym ryzykiem cukrzycy typu 2.

Następnie naukowcy wykorzystali randomizację Mendla, aby ustalić, w jakim stopniu wpływ kofeiny na ryzyko cukrzycy typu 2 może być spowodowany jednoczesną utratą wagi. Jak się okazało, utrata masy ciała odpowiadała za prawie połowę (43 proc.) wpływu kofeiny na ryzyko cukrzycy typu 2.

Nie pojawiły się żadne silne powiązania między genetycznie przewidywanymi poziomami kofeiny we krwi a ryzykiem któregokolwiek z badanych wyników chorób sercowo-naczyniowych.

Autorzy wskazują na ograniczenia swoich odkryć, w tym wykorzystanie tylko dwóch wariantów genetycznych i włączenie tylko osób pochodzenia europejskiego.

Wiadomo jednak, że kofeina przyspiesza metabolizm, zwiększa spalanie tłuszczu i zmniejsza apetyt. Szacuje się, że dzienne spożycie 100 mg kofeiny zwiększa wydatek energetyczny o około 100 kalorii dziennie, co w konsekwencji może zmniejszyć ryzyko rozwoju otyłości.

Autorzy twierdzą, że w świetle ich odkryć potencjalna rola bezkalorycznych napojów zawierających kofeinę w zmniejszaniu ryzyka otyłości i cukrzycy typu 2 może być warta zbadania.

Więcej w publikacji źródłowej: http://dx.doi.org/10.1136/bmjmed-2022-000335 (PAP)