Lokalny i regionalny wymiar demokracji europejskiej wymaga wzmocnienia, a regiony i miasta muszą mieć wpływ na kształtowanie kolejnego strategicznego programu UE i priorytetów politycznych Komisji Europejskiej. W tym celu należy wzmocnić rolę Europejskiego Komitetu Regionów (EKR) w strukturze instytucjonalnej i procesie legislacyjnym UE – to główne postulaty „Deklaracji z Mons” przyjętej podczas Europejskiego Szczytu Miast i Regionów.

„Deklaracja z Mons” została przyjęta przez ponad 3500 przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych z całej Europy uczestniczących w tym tygodniu w 10. Europejskim Szczycie Regionów i Miast w Mons (Belgia). Dokument został przekazany na ręce Alexandra de Croo, premiera Belgii, która sprawuje obecnie  prezydencję Rady Unii Europejskiej i będzie stanowić oficjalne stanowisko europejskich regionów i miast podczas najbliższego szczytu unijnego w Brukseli w dniach 21-22 marca.

„Regiony i miasta nie są jedynie realizatorami polityk UE, jesteśmy pełnoprawnymi uczestnikami projektu europejskiego i możemy zapewnić obywatelom konkretne rezultaty. W +Deklaracji z Mons+ wzywamy do zwiększenia roli Europejskiego Komitetu Regionów w kształtowaniu przyszłości Europy poprzez jego wzmocnienie w procesie legislacyjnym Unii Europejskiej” – powiedział PAP przewodniczący EKR Vasco Alves Cordeiro.

Jak podkreślono w dokumencie, EKR reprezentuje ponad milion przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych z całej Europy, a regiony i miasta są odpowiedzialne za wdrażanie ponad 70 proc. prawodawstwa UE. Zarządzają też rocznymi budżetami na świadczenie usług publicznych przekraczającym łącznie 3 biliony euro, a ponadto realizują ponad połowę wszystkich inwestycji publicznych w Unii Europejskiej.

„Przez 30 lat istnienia Komitet Regionów przekształcił się ze skromnej unijnej instytucji doradczej w zgromadzenie polityczne o realnym znaczeniu i z silną legitymacją demokratyczną. Dziś jest to głos wszystkich europejskich władz szczebla niższego niż krajowy” – powiedział PAP przewodniczący EKR Vasco Alves Cordeiro.

Sygnatariusze deklaracji zwracają uwagę, że wymagania stawiane władzom lokalnym i regionalnym stale rosną, a kryzys klimatyczny, transformacja cyfrowa, nierówności społeczne, zmiany demograficzne i migracja stanowią dla nich wyzwania wymagające znaczącego zwiększenia zasobów, jakimi dysponują. Dlatego też postulują, by regiony i miasta w większym niż dotychczas stopniu uczestniczyły w formułowaniu kolejnego strategicznego programu Unii Europejskiej, a także kolejnych priorytetów politycznych Komisji Europejskiej.

„Wzywamy przywódców europejskich, aby zrobili więcej, w celu zakotwiczenia wszystkich polityk UE na szczeblu lokalnym i regionalnym, i wzmocnienia w ten sposób legitymacji demokratycznej i skuteczności tych polityk. (…) Europejskiemu Komitetowi Regionów należy powierzyć silniejszą rolę w strukturze instytucjonalnej UE i procesie legislacyjnym UE, w szczególności w odniesieniu do polityk o wymiarze terytorialnym, jako prawowitemu zgromadzeniu politycznemu przedstawicieli lokalnych i regionalnych. Wielopoziomowe sprawowanie rządów i aktywna pomocniczość muszą być głównymi zasadami każdej przyszłej reformy UE” – czytamy w dokumencie.

Sygnatariusze deklaracji apelują również o włączenie przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych w przygotowanie reform niezbędnych do rozszerzenia UE, w szczególności w odniesieniu do polityki spójności i wspólnej polityki rolnej. „Przygotowanie do rozszerzenia o wszystkie kraje kandydujące powinno opierać się na zasadzie partnerstwa, wielopoziomowym sprawowaniu rządów i decentralizacji” – czytamy w deklaracji.

Europejski Komitet Regionów –  utworzony w 1994 roku na mocy traktatu z Maastricht – jest organem doradczym UE złożonym z wybranych na szczeblu lokalnym i regionalnym przedstawicieli ze wszystkich 27 państw członkowskich. Zgromadzenie składa się z 329 członków i 329 zastępców ze wszystkich krajów UE, którzy zostali wybrani na szczeblu lokalnym lub regionalnym (np. prezydenci miast lub marszałkowie województw).

Komisja Europejska i Rada Unii Europejskiej muszą konsultować z EKR wszystkie projekty legislacyjne mające implikacje na szczeblu lokalnym i regionalnym. Komitet może też zaproponować nowe przepisy i umieścić nowe punkty w programie działań UE.

Rola EKR została potwierdzona i wzmocniona w traktacie lizbońskim w 2009 roku m.in. poprzez przyznanie mu prawa wniesienia skargi do Trybunału Sprawiedliwości w sprawie naruszenia przez dany akt prawny UE jego praw instytucjonalnych lub w przypadku zaniedbania konsultacji z władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi.

Źródło informacji: Serwis Samorządowy PAP