Zagroda Sołtysów w Jurgowie – żywa lekcja historii Spisza
Na spiskiej wsi, u stóp Tatr Bielskich, stoi niezwykły zabytek – Zagroda Sołtysów w Jurgowie. To jedno z tych miejsc, gdzie czas zwolnił, a tradycja wciąż pachnie drewnem i dymem z pieca.
Jurgów to malownicza wieś położona nad Białką, w miejscu, gdzie Spisz spotyka się z Podhalem. Przez wieki przebiegała tędy granica państw, a dziś łączy się tu kultura góralska, spiska i słowacka. Historia Jurgowa sięga XVI wieku – wieś założono w dobrach Zamku Niedzickiego, a jej mieszkańcy trudnili się pasterstwem i wypasem owiec na halach Tatr Bielskich.
Muzeum w starym domu
Serce tej wsi bije w miejscu wyjątkowym – to właśnie Muzeum Tatrzańskie – Zagroda Sołtysów w Jurgowie. Drewniana chałupa z 1861 roku była niegdyś domem i gospodarstwem ubogiego spiskiego rolnika. Zbudował ją Jakub Sołtys, pradziad ostatniego właściciela, a kolejne pokolenia tej rodziny mieszkały tu aż do XX wieku.
Dziś stara zagroda należy do Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem i prezentuje autentyczne wnętrze spiskiej chaty z przełomu XIX i XX wieku. Od progu czuć zapach drewna, a każdy kąt opowiada o dawnym życiu – od izby z piecem i kołyską, po komorę, w której przechowywano zboże i narzędzia rolnicze.
Życie, które toczyło się wokół pieca
Zwiedzając Zagrodę Sołtysów, można zobaczyć, jak wyglądało codzienne życie na Spiszu. Wnętrze urządzone jest zgodnie z dawnymi zwyczajami – lniane koszule, wełniane chusty, drewniane łyżki, krosna i święte obrazy tworzą atmosferę prostoty i spokoju.
Warto zwrócić uwagę na regionalne stroje spiskie, różniące się od podhalańskich – kobiety nosiły czepce i fartuchy z delikatnych tkanin, a mężczyźni krótkie, zdobione serdaki. Wszystko tu przypomina o dawnych pasterzach, którzy przez stulecia wypasali owce aż po hale Bielskie.
Zachowana tradycja i spiskie dziedzictwo
Zagroda Sołtysów to nie tylko muzeum, ale także symbol trwania lokalnej kultury. W Jurgowie wciąż działają zespoły regionalne – "Małe Podhale" i "Podhale Spiskie" – które pielęgnują dawne pieśni, tańce i obrzędy.
Spacerując po wsi, można wciąż usłyszeć spiską gwarę, zobaczyć charakterystyczne drewniane domy i poczuć autentyczny klimat górskiego pogranicza. To miejsce, gdzie historia nie została zamknięta w gablocie, lecz żyje w codzienności mieszkańców.
Jak dojechać i co zobaczyć w okolicy
Zagroda Sołtysów znajduje się przy drodze wiodącej przez Jurgów – numer 215. W pobliżu warto zobaczyć również drewniany kościół św. Sebastiana i Matki Bożej Różańcowej z XVII wieku oraz szałasy pasterskie na Polanie pod Okrośleniem.
Naprzeciwko Zagrody Sołtysów znajduje się dawna remiza strażacka. Niewielka budowla z 1943 r., zbudowana za czasów Republiki Słowackiej. Dzisiaj możemy w niej obejrzeć wystawę dawnych fotografii i sprzętu strażackiego, jaki używany był wiele lat temu.
Z Jurgowa blisko też do Białki Tatrzańskiej, Czarnej Góry i przełęczy pod Łapszanką, z której rozpościera się jeden z najpiękniejszych widoków na Tatry.
Dlaczego warto odwiedzić to miejsce
Odwiedziny w Zagrodzie Sołtysów to podróż w czasie – do świata, gdzie rytm dnia wyznaczało słońce i dźwięk dzwonków owiec. To miejsce idealne dla miłośników tradycji, rodzin z dziećmi i wszystkich, którzy chcą poczuć prawdziwego ducha Spisza.
