Wiadomości
Nawłoć – Złocista Królowa Jesieni i „Mimozami Jesień Się Zaczyna”
Nadchodząca jesień niesie ze sobą nie tylko spadające liście i chłodniejsze wieczory, ale także bogactwo kolorów, które malują naszą polską przyrodę. Jednym z najbardziej charakterystycznych akcentów tej pory roku jest nawłoć – znana również jako mimoza.
To roślina, która zdaje się być symbolem kończącego się lata i nieodłącznie kojarzy się z pierwszymi dniami września.
Nawłoć, czyli złoty blask polskich łąk
Nawłoć często nazywana złotą rózgą, to roślina o charakterystycznych, intensywnie żółtych kwiatach, które tworzą gęste, puszyste grona. W Polsce spotkać można kilka gatunków nawłoci, jednak najczęściej widujemy nawłoć kanadyjską oraz nawłoć pospolitą. Obie te rośliny uwielbiają słoneczne stanowiska i kwitną od końca lata aż do późnej jesieni, wprowadzając ciepły blask na łąki, pola i przydrożne zarośla.
Nawłoć często uważana jest za roślinę inwazyjną, gdyż jej silny rozwój potrafi zdominować inne gatunki. Jednak mimo to, jej widok na polach i łąkach jest niezwykle malowniczy i nierozerwalnie związany z krajobrazem polskiej jesieni.
„Mimozami Jesień Się Zaczyna” – muzyczny symbol polskiej jesieni
Nie sposób mówić o nawłoci bez przywołania słów piosenki Czesława Niemena „Wspomnienie”, gdzie padają słowa: „Mimozami jesień się zaczyna”. Tekst ten, choć odnosi się do mimozy – rośliny tropikalnej, w polskim kontekście kojarzony jest właśnie z nawłocią. W rzeczywistości, to nie mimoza, ale właśnie nawłoć, swoim złocistym kolorem, zwiastuje u nas nadejście jesieni.
Piosenka Niemena, oparta na wierszu Juliana Tuwima, stała się nie tylko klasykiem polskiej muzyki, ale także swego rodzaju hymnem na cześć polskiej, złotej jesieni. Melancholijne dźwięki i nostalgiczne słowa idealnie oddają nastrój tej pory roku.
Jesień w otoczeniu nawłoci
Kiedy wrzesień rozkwita pełnią barw, a słońce oświetla złociste grona nawłoci, trudno oprzeć się wrażeniu, że jesteśmy świadkami wyjątkowego spektaklu natury. Nawłoć, rosnąca dziko lub sadzona w ogrodach, nie tylko cieszy oczy, ale również przyciąga owady – pszczoły i motyle, które czerpią z niej ostatnie nektary przed nadchodzącą zimą.
Dla wielu z nas jesień to także czas zadumy i refleksji, a nawłoć, swoją ciepłą barwą, zdaje się być kwintesencją tej nostalgii. Jest symbolem przemijania, ale również trwałości – choć zima nadchodzi nieuchronnie, nawłoć powróci w pełni blasku w kolejnym roku, przypominając o cykliczności natury.
Nawłoć. Fot. Krzysztof Dęga
Nawłoć, zwana mimozą, jest nieodłącznym elementem polskiego krajobrazu jesiennego. Jej intensywnie żółte kwiaty wprowadzają do naszej codzienności odrobinę słońca, nawet w coraz krótsze dni. Z kolei piosenka „Wspomnienie” Czesława Niemena, na stałe wpisała się w naszą kulturę, stając się symbolem melancholijnej, polskiej jesieni. Warto więc, spacerując wśród pól i łąk, zatrzymać się na chwilę i podziwiać ten piękny, choć często niedoceniany, dar natury.
Makatki to tradycyjne tkaniny dekoracyjne, które w przeszłości zdobiły wnętrza domów, zwłaszcza na wsiach. Zazwyczaj były one zawieszane na ścianach, przede wszystkim w kuchniach i sypialniach.
Makatki to jednak znacznie więcej niż zwykłe dekoracje – w swej formie i przekazie łączyły elementy sztuki, obyczajowości oraz codziennego życia. Zawierały także sentencje i mądrości ludowe.
Historia makatek
Początki makatki sięgają XIX wieku, kiedy to rękodzieło stało się popularną formą ozdoby domów. Wówczas dominowały proste wzory i hasła, które miały charakter dydaktyczny lub religijny. Tego rodzaju ozdoby pełniły nie tylko funkcję estetyczną, ale również były symbolem dbałości o gospodarstwo oraz umiejętności gospodyni. Makatki miały za zadanie podkreślić porządek, czystość i przytulność kuchni – serca domu.
W Polsce największa popularność makatek przypadła na początek XX wieku. Były one wówczas dostępne zarówno na wsiach, jak i w miastach, gdzie powstawały nie tylko w formie ręcznie haftowanych tkanin, ale także drukowanych wzorów. Wraz z rozwojem przemysłu, ręcznie haftowane makatki powoli zaczęły ustępować miejsca tym fabrycznym, choć nadal pozostały symbolem tradycji.
Wzory i przesłania
Charakterystycznym elementem makatek są ich wzory i napisy. Najczęściej spotyka się w nich motywy związane z domem, rodziną, kuchnią oraz religią. Słynne cytaty jak „Czystość w domu to zdrowie” czy „Gość w dom, Bóg w dom” często pojawiały się na makatkach i stanowiły swego rodzaju przypomnienie dla domowników o wartościach, jakimi należy się kierować w życiu.
Obok haseł dydaktycznych i religijnych często pojawiały się też żartobliwe napisy, które w humorystyczny sposób komentowały codzienność, jak np. „Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu”. Wzory, takie jak kwiaty, zwierzęta czy postacie ludzkie, dodawały makatkom uroku i ciepła. Kolorowe nici, z jakich były wykonane, wprowadzały do domów radość i optymizm.
Do ich wykonania używano zwykle białe płótna, które ozdabiano haftem jednobarwnym, lub kolorowym, nanoszonym po liniach, według wcześniej opracowanego i naniesionego wzoru.
Makatki dziś – powrót do korzeni
Chociaż makatki przez jakiś czas były nieco zapomniane, w ostatnich latach zyskują na nowo popularność. Coraz więcej osób wraca do tradycyjnych form dekoracji wnętrz, ceniąc sobie autentyczność i historię związaną z takim rękodziełem. Obecnie makatki można znaleźć nie tylko w domach na wsiach, ale także w nowoczesnych mieszkaniach, gdzie stanowią ciekawy element wystroju w stylu vintage czy boho.
Artystyczne reinterpretacje makatek stają się coraz bardziej popularne, a współczesne twórczynie i twórcy często wplatają w nie nowe, aktualne przesłania. Wciąż jednak, niezależnie od stylu, makatki zachowują swój unikalny charakter – są zarówno ozdobą, jak i formą przekazu.
Dlaczego warto sięgnąć po makatki?
Makatki to doskonały sposób na ożywienie wnętrza, dodanie mu ciepła i przytulności. Przenoszą nas w świat dawnych tradycji, w którym rękodzieło miało ogromne znaczenie w życiu codziennym. Dla wielu osób są one także nośnikiem nostalgii, przypominającym o czasach spędzonych w domach babć i dziadków.
Współcześnie makatki pełnią nie tylko funkcję dekoracyjną, ale też edukacyjną. Dzięki nim możemy bliżej poznać tradycje i wartości, jakie pielęgnowano w przeszłości. To także piękny sposób na wyrażenie siebie – zarówno poprzez wybór odpowiedniego wzoru, jak i hasła, które nas inspiruje.
Po co nam makatki
Makatki, choć na chwilę odeszły w cień, znów stają się popularne. Ich wartość nie polega jedynie na estetyce, ale również na bogatej symbolice i tradycji, którą niosą. Dziś, w erze nowoczesnych technologii, makatki przypominają o prostocie życia, domowym cieple i sile tradycji, które przetrwały pokolenia.
Gdzie można je obejrzeć?
Wystawę makatek przygotował Skansen Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią. Wystawa “Sentencje i mądrości ludowe z kuchennej makatki” można tam oglądać do końca października 2024 r.
Pilskie Muzeum Wojskowe przechodzi w tryb szkolny
Poznaj laureatów w Plebiscycie Złote Kempingi 2024
Na ścianie i w sercu – makatki z domów naszych babć
Nie milkną głosy oburzenia biegaczy 33. Półmaratonu Signify w Pile
Wpadka nowych organizatorów podczas 33. Półmaratonu w Pile
Fotobudka z jabłek w Starej Łubiance – hit dożynek!
Sky Walk Serce Poronina – budowa na ostatniej prostej
Relacja video ze Święta Plonów w Krzewinie
Kwitnąca agawa w Stobnie u pana Wojciecha
