Connect with us

Kultura

W wieku 77 lat zmarł Jerzy Stuhr

Published

on

fot. PAP

W wieku 77 lat zmarł aktor filmy i teatralny, polonista, profesor sztuk teatralnych Jerzy Stuhr – potwierdziła PAP Barbara Kwiatkowska z Narodowego Starego Teatru w Krakowie. Stuhr zmagał się z ciężką chorobą.

Krzysztof Kieślowski mawiał o nim, że stanowi “wyjątkowy w Polsce przypadek aktora, który sprawdza się we wszystkich gałęziach sztuki, które uprawia – i w filmie, i w telewizji, i w teatrze”. “Myślę, że decydują o tym dwa elementy. Pierwszy stanowi technika, wspaniała technika, opanowana do perfekcji we wszystkich właściwie szczegółach. Druga rzecz, niemniej istotna, przydatna zwłaszcza dla kina, to jego znajomość rzeczywistości. A ponad tymi dwiema umiejętnościami góruje inteligencja” – opowiadał w 1981 roku, w programie telewizyjnym “Twarze teatru”. Reżyser “Trzech kolorów” był jedną z najważniejszych postaci w zawodowym życiu Jerzego Stuhra. Aktor wystąpił w kilku jego filmach, m.in. w “Spokoju” (1976), “Amatorze” (1979), “Dekalogu: Dziesięć” (1988) i “Białym” (1993).

 

Sam Stuhr przyznał kiedyś: “Od najmłodszych lat szukałem sposobu na udowodnienie, że jestem coś wart, że potrafię zrobić coś, czego nie umieją inni. Mama uczyła mnie recytacji, dużo mi czytała, a gdy tylko sam opanowałem tę sztukę, wymagała ode mnie, żebym czytał na głos. Była moim pierwszym słuchaczem i widzem. Teraz myślę, że miało to duży wpływ na mój późniejszy wybór zawodu“.

Advertisement

 

Jerzy Stuhr urodził się 18 kwietnia 1947 r. w Krakowie. Siedem lat później, jako uczeń pierwszej klasy szkoły podstawowej, recytował na szkolnej akademii “Murzynka Bambo” i właśnie wtedy – jak sam mówił – “stał się cud”. “Stałem pod portretem Bieruta i Rokossowskiego, a moi koledzy siedzieli cicho i mnie słuchali, a gdy skończyłem, to wszyscy, także nauczyciele, którzy smagali mnie linijką po łapach, zaczęli mi bić brawo. Zrozumiałem wtedy, jeszcze intuicyjnie, że to, co wyróżnia mnie w grupie, to umiejętność recytacji” – wspominał swoje początki.

 

W 1970 r. ukończył polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1972 r. krakowską PWST, której po latach został rektorem. Po studiach został zatrudniony w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Już wcześniej, w 1971 r., pojawił się jako aktor filmowy w “Milionie za Laurę” Hieronima Przybyła i w “Trzeciej części nocy” Andrzeja Żuławskiego.

Advertisement

 

W 1977 r. stworzył pierwszą ze swoich najsłynniejszych filmowych kreacji. W “Wodzireju” Feliksa Falka wcielił się w postać Lutka Danielaka. Lutek – parweniusz, przebojowy dorobkiewicz, który bezwzględnie dąży do osiągnięcia życiowego sukcesu, a dla kariery gotów jest poświęcić wszystko, nawet najbliższych przyjaciół – “stał się symbolem moralnej degrengolady epoki +małej stabilizacji+” – pisał na łamach “Polityki” Janusz Wróblewski.

 

Człowieka dwuznacznego moralnie – pozbawionego skrupułów adwokata – Stuhr zagrał następnie w dramacie “Bez znieczulenia” w reżyserii Andrzeja Wajdy (1978).

Advertisement

 

W 1979 r. wykreował rolę Filipa Mosza w “Amatorze” Kieślowskiego. Zagrał zatrudnionego w zakładzie przemysłowym zaopatrzeniowca, dla którego momentem przełomowym w życiu staje się kupno amatorskiej kamery filmowej. Końcowa scena “Amatora”, kiedy opuszczony przez bliskich Mosz kieruje obiektyw kamery na siebie samego, należy do najsłynniejszych w historii polskiego kina; jest też często określana jako “manifest programowy” Kieślowskiego.

 

Talent komediowy Stuhra można było podziwiać m.in. w filmach Juliusza Machulskiego “Kingsajz” (1987, Stuhr w roli nadszyszkownika Kilkujadka), “Kiler” (1997, w roli komisarza Ryby) i “Seksmisja” (1984), w której, jako Maks, wygłaszał pamiętne kwestie: “Ciemność, widzę ciemność! Ciemność widzę!”, “Sfiksowałyście, boście chłopa dawno nie miały! Chłopa wam trzeba!”. W 2008 r., podczas gali rozdania Złotych Kaczek, przyznawanych przez czytelników magazynu “Film”, “Seksmisję” uhonorowano nagrodą dla najlepszej polskiej komedii stulecia.

Advertisement

 

Do znanych ról Stuhra należą także kreacje w filmach: “Szansa” Feliksa Falka (1979), “Pociąg do Hollywood” Radosława Piwowarskiego (1987), “Obywatel Piszczyk” Andrzeja Kotkowskiego (1988), “Persona non grata” Krzysztofa Zanussiego (2005) oraz “Kajman” włoskiego reżysera Nanniego Morettiego (2006).

 

W 2011 r. Jerzego Stuhra ponownie można było zobaczyć w filmie Morettiego – w komediodramacie “Habemus papam – mamy papieża”. Obraz, który walczył o Złotą Palmę na festiwalu w Cannes jest opowieścią o pogrążonym w depresji papieżu, cierpiącym z powodu samotności. Stuhr wystąpił w roli rzecznika papieża, zaś samego zwierzchnika Kościoła zagrał Michel Piccoli. Rok wcześniej premierę miał film Jacka Koprowicza “Mistyfikacja”, w którym Stuhr wcielał się w postać wybitnego dramaturga i malarza Stanisława Ignacego Witkiewicza.

Advertisement

 

Karierę filmowego reżysera Stuhr rozpoczął w 1994 roku, “Spisem cudzołożnic”, zrealizowanym na podstawie powieści Jerzego Pilcha. “Nigdy nie dano mi szansy zagrania inteligenta, którym się czułem. Chciałem opowiedzieć (…) o bohaterze swojego pokolenia, przekazać to wszystko, czym się zaraziłem w filmach Kieślowskiego w latach siedemdziesiątych. (…) Tak się cudownie złożyło, że Witold Adamek podsunął mi powieść Jerzego Pilcha” – tłumaczył wówczas Stuhr w wywiadzie dla “Życia Warszawy”.

 

W dorobku reżyserskim Stuhr miał również nakręcone w oparciu o własne scenariusze filmy: “Historie miłosne” (1997), które na festiwalu w Wenecji zdobyły prestiżową nagrodę krytyków FIPRESCI, nominowany w Wenecji do Złotego Lwa “Tydzień z życia mężczyzny” (1999), “Pogoda na jutro” (2003) i “Korowód” (2007), a także uhonorowany Nagrodą Specjalną Jury na festiwalu w Karlowych Warach obraz “Duże zwierzę (2000), wyreżyserowny przez Stuhra według scenariusza Kieślowskiego.

Advertisement

 

Jako artysta teatralny przez wiele lat – od 1972 roku – był związany ze Starym Teatrem im. Modrzejewskiej w Krakowie. Na jego deskach grał w spektaklach reżyserowanych m.in. przez Andrzeja Wajdę, Konrada Swinarskiego, Jerzego Jarockiego, Jerzego Grzegorzewskiego. Na scenie tej samodzielnie reżyserował przedstawienia. W dorobku Stuhr miał też m.in. wieloletnią, zapoczątkowaną w latach osiemdziesiątych współpracę z teatrami włoskimi.

 

W 2018 r. artysta został uhonorowany Polską Nagrodą Filmową Orły za osiągnięcia życia. Reżyser Janusz Majewski, mówiąc wówczas o aktorstwie Stuhra, podkreślił, że zawsze jest w nim prawda. “Każda postać grana przez niego dostaje porcję autentyzmu, jakiejś szczerości. Mimo że każda jego rola jest inna, że do każdej są inne wymagania, to Stuhr we wszystkich kreacjach wciąż pozostaje sobą, zawsze go gdzieś pod spodem, pod tekstem roli, pod prezentowanymi wydarzeniami widać, zawsze gdzieś pod tym wszystkim Stuhr daje się rozpoznać” – ocenił.

Advertisement

 

Jerzy Stuhr przez wiele lat pracował jako pedagog. W 1994 r. uzyskał tytuł profesora w dziedzinie sztuk teatralnych. W latach 1990-1996 oraz 2002-2008 był rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Od 1998 r. był również członkiem Europejskiej Akademii Filmowej.

 

W 2020 r. aktor przeszedł udar mózgu. Wcześniej, w 2011 r. wykryto u niego nowotwór krtani. Obserwując świat ze szpitalnego łóżka, zaczął pisać dziennik, który później ukazał się pod tytułem “Tak sobie myślę”. “Coraz odważniej mówię, że kończę z zawodem. Że on mnie męczy, że rodzaj aktorstwa, który zawsze uprawiałem, wymaga ogromnej kondycji psychofizycznej, której coraz bardziej mi brak, a inaczej uprawiać go nie potrafię. (…) W ogóle tak sobie myślę, że teatr jest dla ludzi młodych. Jakoś im się bardziej wierzy, kiedy starają się nam przedstawiać fikcyjny świat, tę iluzję rzeczywistości” – pisał.

Advertisement

 

Stuhr w dzienniku wspomniał także role, które najwięcej dały mu w sensie rozwoju aktorskiego. Paradoksalnie, nie były to wcale kreacje znane i chwalone przez krytyków. Ważniejsze okazały się role trudne, takie, z którymi aktor musiał się zmagać, jak jego “Hamlet”. “Zawsze uważałem, że skoro obdarzony jestem pewnymi zdolnościami, które innym nie są dane, to moim obowiązkiem jest ludziom służyć pod każdą postacią i w każdej formie, od beztroskiego śmiechu, po wzruszenie i przerażenie. Oto cała moja misja! A aktorstwo to nic innego, jak umiejętność zapamiętywania w sobie pewnych stanów nerwowych i odtwarzania ich na zawołanie” – dodał w innym miejscu.

 

W lutym br. artysta powrócił jednak na teatralne deski. W warszawskim Teatrze Polonia wyreżyserował spektakl “Geniusz” wg sztuki Tadeusza Słobodzianka, w którym zagrał rosyjskiego reżysera i pedagoga – uważanego za ojca nowoczesnego teatru – Konstantina Stanisławskiego. Pytany przez PAP, dlaczego podjął się wystawienia tego dramatu, Stuhr odpowiedział: “bo to jest dramat o Stanisławskim, czyli moje życie”. “To przedstawienie traktuję jako mały hołd składany całemu mojemu zawodowemu życiu” – podkreślił.

Advertisement

 

Zmarł w wieku 77 lat. (PAP)

Advertisement
Continue Reading
Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Kultura

W wieku 66 lat zmarła aktorka Elżbieta Zającówna

Published

on

By

fot. PAP

Elżbieta Zającówna – aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z filmu “Vabank” czy serialu “Matki, żony i kochanki” – zmarła w wieku 66 lat, poinformował we wtorek Związek Artystów Scen Polskich.

O śmierci aktorki poinformował we wtorek Związek Artystów Scen Polskich. “Z wielkim smutkiem i niedowierzaniem żegnamy Elżbietę Zającównę, członkinię ZASP-u, absolwentkę krakowskiej PWST (dzisiaj AST), którą ukończyła grając Dziewczynę i Bajaderę w przedstawieniu dyplomowym +Pieszo+ Mrożka w reżyserii Jerzego Jarockiego, pamiętną Natalię z filmu +Vabank+ i +Vabank II+, czy Hankę Trzebuchowską z popularnego serialu +Matki, żony i kochanki+ Juliusza Machulskiego, u którego zagrała też Aktorkę Krystynę w obrazie +V.I.P+, czy Strażniczkę w blokhauzie w +Seksmisji+. W +Nadzorze+ Wiesława Saniewskiego wcieliła się w postać Alicji Krawiec” – przypomniano we wpisie, opublikowanym na stronie internetowej ZASP.

 

Zającówna występowała także w warszawskich teatrach Syrena, Na Targówku, Komedia, Bajka i Rampa, a także Teatrze Nowym w Łodzi, Teatrze Miejskim w Lesznie czy Teatrze Muzycznym w Gdyni. Na scenie zadebiutowała w 1980 r. w musicalu “Cabareto” w reżysera Andrzeja Strzeleckiego w Teatrze na Targówku. Wystąpiła w 25 przedstawieniach teatralnych.

Advertisement

 

Jak przypomniano, “na scenie była Karoliną w +Madame Sans-Gene+ duetu Marianowicz i Minkiewicz, Dafne w +Sekcie i polityce+ Grońskiego i Passenta, Giselą Mosca w +Huśtawce+ Colemana, Kaczką, Zającem Marcem i Trójką w +Alicji w krainie czarów+ Carroll, Harriet w +Prywatnej klinice+ Chapmana i Freemana, Luizą w +Dzikich rządzach+ Tobiasa, tytułową Królową Śniegu autorstwa Roberta Szmita, czy Raniewską w +Wiśniowym sadzie+ Czechowa. Ostatnią premierę zagrała w sztuce +Freda i Zuza+ Meggi W. Wrightt pokazanej w Promie Kultury na Saskiej Kępie”

. (PAP)

Advertisement
Continue Reading

Kultura

Kupcy, biedacy i złodzieje; czyli jak to z importami rzymskimi na Krajnie było

Published

on

By

Muzeum Ziemi Złotowskiej i Burmistrz Miasta Złotowa zapraszają na wykład, który wygłosi prof. Andrzej Kokowski, Honorowy Obywatel Miasta Złotowa, pt. „Kupcy, biedacy i złodzieje; czyli jak to z importami rzymskimi na Krajnie było”.

29 października (wtorek) 2024, godz. 17:00 – wstęp wolny
Urząd Miejski przy al. Piasta 1 w Złotowie – Sala Sesyjna

W latach 2021-2023 realizowano projekt „Katalog importów rzymskich z Krajny”, którym kierował prof. dr hab. Andrzej Kokowski z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. Finalnym efektem zadania jest publikacja, która powstała przy współpracy naukowców: archeologów, numizmatyków, geografów i kartografów z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Okręgowego w Pile, Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy oraz archeologa-amatora z Wałcza. W opracowaniu zatytułowanym „Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum Polen 6. Krajna“ uwzględniono informacje o odkryciach (zarówno archiwalnych jak i najnowszych) z okolic Bydgoszczy, Piły, Złotowa, Nakła, Sępólna Krajeńskiego.

Podczas promocji wydawnictwa prof. Andrzej Kokowski z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie opowie o procesie powstawania dzieła, jego miejscu w opracowaniach dla terenu ziem polskich i opiniach odbiorców zagranicznych. Profesor wygłosi też wykład pod niezwykle intrygującym tytułem: „Kupcy, biedacy i złodzieje; czyli jak to z importami rzymskimi na Krajnie było”.

Advertisement

Serdecznie zapraszamy!

Continue Reading